by Martyna Fusy-Talarczyk

Prawo cywilne19 maja 20230 comments

Fundacja rodzinna – czym jest nowa instytucja w prawie polskim?

W dniu 22 maja 2023 r. wejdzie w życie ustawa o fundacji rodzinnej, która wprowadza do polskiego systemu prawnego nową instytucję – fundację rodzinną, ułatwiającą zapewnienie ciągłości przedsiębiorstw rodzinnych przez wiele pokoleń i umożliwiającą ochronę oraz gromadzenie majątku rodzinnego.

Istota fundacji rodzinnej

Instytucja ta została zaczerpnięta z analogicznych regulacji prawnych w innych krajach Europy, np. Szwajcarii czy Danii. Utworzenie jej ma na celu ułatwienie sukcesji i zabezpieczenie przed utratą majątku przedsiębiorstwa – firmy rodzinnej zazwyczaj założonej przez fundatora, a także korzystanie z tego majątku przez beneficjentów zgodnie ze sposobem i zasadami określonymi przez fundatora w statucie fundacji.

Beneficjentem fundacji rodzinnej może zostać osoba fizyczna bądź organizacja pozarządowa prowadząca działalność pożytku publicznego, ale także fundator. Co istotne, ustawa nie przewiduje wymogu pokrewieństwa między fundatorem a beneficjentem. Jak wspomniano powyżej, beneficjent zgodnie ze statutem może otrzymać świadczenie od fundacji rodzinnej lub mienie w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej. W szczególności fundacja będzie miała możliwość, w przypadku beneficjenta będącego osobą fizyczną – pokrywać koszty jego utrzymania lub kształcenia, natomiast w przypadku beneficjenta będącego organizacją pozarządową – wspierać prowadzoną działalność pożytku publicznego.

Zgodnie z przepisami nowo uchwalonej ustawy, fundacja rodzinna posiada osobowość prawną, którą nabywa w ostatniej fazie procedury jej założenia, tj. z chwilą wpisu do rejestru fundacji rodzinnych. Wspomniany rejestr będzie prowadzić Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim.

Działalność gospodarcza

Co do zasady, fundacja rodzinna nie może wykonywać działalności gospodarczej. W drodze wyjątku dopuszczalne będzie prowadzenie działalności jedynie w zakresie określonym ustawą, m.in. w zakresie zbywania mienia, najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie, przystępowania do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, udzielania pożyczek, obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej, produkcji przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych, gospodarki leśnej.

Zarządzanie fundacją

Prowadzenie spraw fundacji rodzinnej oraz jej reprezentowanie należy do zadań zarządu. Zarząd tworzy jeden lub więcej członków fundacji. Do pełnienia funkcji członka zarządu może być powołana osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych. Jeśli statut fundacji nie stanowi inaczej, członka zarządu powołuje się na trzyletnią kadencję.

Warto jednak zaznaczyć, iż duży wpływ na kształt oraz funkcjonowanie fundacji rodzinnej będzie miał fundator, ponieważ to on określa szczegółowy cel fundacji oraz treść statutu. Ponadto fundator powołuje i odwołuje członków zarządu, a także członków rady nadzorczej (chyba że statut stanowi inaczej). Fundator w statucie określa także uprawnienia beneficjentów fundacji.

Prawo do zachowku

W konsekwencji wprowadzenia instytucji fundacji rodzinnej, zmianie uległy także przepisy Kodeksu cywilnego w zakresie prawa do zachowku. Fundacja rodzinna będzie odpowiadać za zapłatę zachowku jako spadkobierca lub obdarowany, chyba że osoba uprawniona do zachowku zrzeknie się go w stosunku do fundacji rodzinnej. Natomiast prawo do zachowku w stosunku do fundacji wygaśnie, gdy wniesienie funduszu założycielskiego do fundacji nastąpiło w ciągu 10 lat przed śmiercią fundatora.

Zachęcamy do zapoznania się z kolejnym artykułem, który w praktyczny sposób wyjaśni skutki podatkowe ustawy o fundacji rodzinnej, w tym korzyści podatkowe przewidziane dla fundacji i beneficjentów.

W przypadku jakichkolwiek pytań lub wątpliwości pozostajemy do Państwa dyspozycji.

Martyna Fusy-Talarczyk

Email: mfusy@kbzlegal.pl
Telefon: +48 32 202 42 97
LinkedIn