by Błażej Siedlich

Cudzoziemcy20 lutego 20250 comments

Kontrola cudzoziemców przez Policję – jakie są uprawnienia organów i obowiązki pracodawców?

Legalność pobytu i zatrudnienia cudzoziemców w Polsce podlega szczególnym regulacjom prawnym i może być kontrolowana przez różne organy, w tym Straż Graniczną, Państwową Inspekcję Pracy, a w określonych przypadkach również przez Policję. W ostatnim czasie coraz częściej spotykamy się z informacjami o próbach przeprowadzenia kontroli legalności pobytu i pracy cudzoziemców przez funkcjonariuszy Policji. Taka sytuacja budzi istotne pytania o zakres kompetencji Policji w zakresie weryfikacji legalności zatrudnienia cudzoziemców.

Kto może przeprowadzać kontrolę legalności zatrudnienia cudzoziemców?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, uprawnienia do kontroli legalności zatrudnienia cudzoziemców mają następujące organy:

• Straż Graniczna – posiada szerokie kompetencje w zakresie kontroli pobytu i pracy cudzoziemców. Należy jednak podkreślić, iż wyłącznie funkcjonariusze posiadający stosowne upoważnienie, wydane przez komendanta właściwej placówki są uprawnieni do przeprowadzenia kontroli, a przed jej rozpoczęciem muszą okazać ten dokument.
• Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) – sprawdza przestrzeganie przepisów prawa pracy, w tym legalność zatrudnienia (a także pobytu jako warunku koniecznego do legalnego zatrudnienia) cudzoziemców. Kontrola przeprowadzana jest przez inspektorów pracy w ramach właściwości terytorialnej okręgowych inspektoratów pracy.

Uprawnienia Policji do kontroli legalności pobytu cudzoziemców

Zgodnie z art. 289 ustawy o cudzoziemcach, Policja ma prawo przeprowadzać kontrolę legalności pobytu cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Celem takiej kontroli jest ustalenie, czy przestrzegane są przepisy dotyczące warunków wjazdu i pobytu cudzoziemców.

W przepisie art. 291 ustawy o cudzoziemcach wskazano, iż kontrolę legalności pobytu przeprowadza
co najmniej dwóch funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej lub innych uprawnionych organów, a w niektórych przypadkach jeden funkcjonariusz, jeśli w toku innych czynności ujawniono okoliczności uzasadniające kontrolę.

Funkcjonariusze przeprowadzający kontrolę mają obowiązek okazać legitymację służbową lub znak identyfikacyjny.

Na podstawie art. 293 ustawy o cudzoziemcach, w trakcie kontroli funkcjonariusze mogą żądać od cudzoziemca okazania:

• dokumentu podróży,
• dokumentów uprawniających do pobytu w Polsce,
• potwierdzenia posiadania środków finansowych na utrzymanie i podróż powrotną,
• dokumentów potwierdzających cel i warunki pobytu,
• dokumentów uprawniających do wykonywania pracy lub prowadzenia działalności gospodarczej.

Uprawnienia Policji w zakresie kontroli legalności pobytu nie stanowią jednak podstawy
do wszczęcia kontroli legalności zatrudnienia. Zatem w przypadku żądania udostępnienia listy zatrudnionych cudzoziemców, pracodawca zobowiązany jest zachować szczególną ostrożność zawsze, kiedy przedmiotem udostępnianych informacji mają być dane osobowe pracowników.

Funkcjonariusze Policji posiadają szerszy zakres uprawnień w związku z wykonywaniem ustawowych zadań. Uprawnienia te wynikają z art. 15 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 145 z późn. zm.), jednakże czynności podejmowane na tej podstawie muszą być bezpośrednio związane z zadaniami Policji, np. rozpoznawaniem, zapobieganiem i wykrywaniem przestępstw oraz wykroczeń.

Podsumowanie

Kontrole legalności pobytu i zatrudnienia cudzoziemców mogą być przeprowadzane przez różne organy, lecz każdy z nich ma określone kompetencje. W przypadku wizyty Policji
u pracodawcy kluczowe jest sprawdzenie podstawy prawnej działań funkcjonariuszy oraz zapewnienie ochrony praw pracodawcy i zatrudnionych przez niego pracowników, również tych pochodzenia cudzoziemskiego.

Błażej Siedlich

Email: bsiedlich@kbzlegal.pl
Telefon: +48 32 202 42 97
LinkedIn

źródło obrazka: freepik.pl