by Izabela Gajos

COVID-19, Prawo zamówień publicznych23 marca 20210 comments

Zmiana sytuacji prawnej zamawiających i wykonawców jako stron umowy o zamówienie publiczne w oparciu o nowe przepisy prawa zamówień publicznych i ustawy COVID-19

Szanowni Państwo,

Ustawą z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. poz. 374) (dalej: ustawa COVID-19) ustawodawca wprowadził do porządku prawnego nowe rozwiązania dotyczące zamówień publicznych. Mając ponadto na uwadze, że 1 stycznia br. weszła w życie Ustawa z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (dalej: ustawa p.z.p.), zauważyć trzeba, że sytuacja stron umów o zamówienia publiczne uległa istotnym zmianom, których warto być świadomym.

Wyłączenie naruszenia dyscypliny finansów publicznych

Zgodnie z art. 15s ustawy COVID-19 nieustalenie lub niedochodzenie od strony umowy należności powstałych w związku z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umowy na skutek okoliczności związanych z wystąpieniem COVID-19 nie stanowi już naruszenia dyscypliny finansów publicznych. Przepis dotyczy sytuacji, w której należność już powstała (została ustalona, wynika wprost z przepisu prawa lub z umowy), a obowiązkiem zamawiającego jest dążenie do jej wyegzekwowania, bowiem działanie odmienne stanowiłoby delikt dyscyplinarny wynikający z art. 5 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Wprowadzone rozwiązanie niewątpliwie stanowi wyciągnięcie ręki w stronę wykonawców, znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej w związku z wystąpieniem COVID-19. Stanowi ono również czynnik stabilizujący sytuację prawną zamawiających, którzy analizując możliwość skorzystania z rozwiązań zawartych w ustawie COVID-19, będą mieć pewność, że ich działania nie pociągną za sobą negatywnych konsekwencji.

Wyłączenie popełnienia przestępstwa niegospodarności

Art. 15t ustawy COVID-19 przewiduje wyłączenie odpowiedzialności karnej za przestępstwo niegospodarności (art. 296 § 1-4 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny), co ma na celu umożliwienie utrzymania umowy w sprawie zamówienia publicznego pomimo wystąpienia negatywnych skutków związanych z COVID-19. Oznacza to, że w przypadku zmiany umowy zgodnie z art. 15r ust. 4 ustawy COVID-19, lub wystąpienia okoliczności wymienionych w art. 15r ust. 1 ustawy COVID-19 zamawiający nie jest zobowiązany do dochodzenia od drugiej strony należności wynikających z umowy nawet jeżeli takie zachowanie spowoduje szkodę majątkową dla podmiotu, którego sprawami majątkowymi zamawiający się zajmuje.

Obowiązek dokonywania płatności wynagrodzenia w częściach lub udzielania zaliczek przez zamawiających

Instytucja wprowadzona w art. 443 ustawy p.z.p. ma na celu ochronę interesów wykonawców oraz poprawę ich płynności finansowej podczas realizacji zamówienia. Zgodnie z przepisem, w przypadku umów zawieranych na okres dłuższy niż 12 miesięcy zamawiający zobowiązany jest do wypłacania wynagrodzenia w częściach, po wykonaniu części umowy, lub do udzielania zaliczki na poczet wykonania zamówienia. Ustalenie wysokości kwoty wymaganej po wykonaniu każdej z części umowy pozostaje w kwestii stron, ustawodawca zaznacza jednak, że wartość procentowa ostatniej części nie może wynosić więcej niż 50% należnego wynagrodzenia. W praktyce oznacza to, że już w trakcie prac wykonawca otrzyma co najmniej połowę swojego wynagrodzenia. Stanowi to niejako zabezpieczenie finansowe wykonawców przyznane im jeszcze w trakcie realizacji prac.

Zmiany dotyczące zabezpieczenia należytego wykonania umowy

Zabezpieczenie służy pokryciu roszczeń z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy.  Nowa ustawa p.z.p. wprowadza do tej instytucji pewne zmiany względem jej poprzedniego kształtu. Najważniejszą z nich jest zmniejszenie maksymalnej wartości zabezpieczenia do 5% ceny całkowitej podanej w ofercie, co szczegółowo wyrażone jest w art. 452 ustawy p.z.p. W obecnym stanie prawnym, ustalenie zabezpieczenia w wysokości wyższej niż 5% możliwe jest wyjątkowo, z zastrzeżeniem tego w umowie, gdy jest to uzasadnione przedmiotem zamówienia lub wystąpieniem ryzyka związanego z realizacją zamówienia (w tym przypadku maksymalna wartość wynosi 10% ceny całkowitej). Nową instytucją w zakresie zabezpieczenia jest natomiast uregulowany w art. 453 ustawy p.z.p. częściowy zwrot zabezpieczenia. Zgodnie z ww. przepisem można go zastosować po wykonaniu części zamówienia, w przypadku, gdy strony przewidziały taką możliwość w dokumentach zamówienia.

W razie pytań lub wątpliwości, zachęcamy Państwa do kontaktu z naszymi specjalistami.

Z wyrazami szacunku,

Zespół KBZ