by Anna Janosz

Wydarzenia19 stycznia 20210 comments

Ochrona sygnalistów – nowe obowiązki od grudnia 2021 r.

Szanowni Państwo,

Do dnia 17 grudnia 2021 r. państwa członkowskie Unii Europejskiej mają obowiązek wprowadzenia przepisów implementujących do krajowego porządku prawnego Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii, czyli tzw. Dyrektywę o ochronie sygnalistów, zwaną również Dyrektywą whistleblowingową (dalej jako: Dyrektywa”). W polskim porządku prawnym nie ma obecnie aktu prawnego regulującego tę problematykę. W przypadku podmiotów prawnych w sektorze prywatnym zatrudniających od 50 do 249 pracowników termin wprowadzenia regulacji został wydłużony do dnia 17 grudnia 2023 r.

Międzynarodowa organizacja pożytku publicznego Whistleblowing International Network opublikowała narzędzie pozwalające na śledzenie postępu w zakresie wdrażania postanowień Dyrektywy: http://euwhistleblowingmeter.polimeter.org.

Postęp prac nad ustawą w Polsce

Prezes Rady Ministrów w Zarządzeniu z dnia 1 grudnia 2020 r. dotyczącym wyznaczenia ministra właściwego do przeprowadzenia prac legislacyjnych mających na celu implementację Dyrektywy wskazał, iż prace wdrożeniowe poprowadzi Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii.

Na dzień dzisiejszy nie opublikowano jeszcze projektu ustawy.

Kim są sygnaliści

W myśl Dyrektywy, sygnalistami (ang. whisteblowers) są osoby dokonujących zgłoszenia nieprawidłowości w postaci naruszenia prawa Unii (przykładowo w zakresie zamówień publicznych, ochrony konsumentów, ochrony środowiska), pracujące w sektorze prywatnym lub publicznym, które uzyskały informacje na temat naruszeń w kontekście związanym z pracą. Dyrektywa przewiduje zastosowanie procedur co najmniej do:

a) pracowników, w tym urzędników służby cywilnej;

b) osób prowadzących działalność na własny rachunek;

c) akcjonariuszy lub wspólników oraz osób będących członkami organu administrującego, zarządzającego lub nadzorczego przedsiębiorstwa, w tym członków nie wykonawczych;

d) wolontariuszy i stażystów, bez względu na to czy otrzymują oni wynagrodzenie;

e) osób pracujących pod nadzorem i kierownictwem wykonawców, podwykonawców i dostawców.

Dyrektywę stosuje się również do osób dokonujących zgłoszenia w przypadku, gdy dokonują one zgłoszenia lub ujawnienia publicznego informacji na temat naruszeń, jakie uzyskały w ramach stosunku pracy, który już ustał, a także do osób dokonujących zgłoszenia, których stosunek pracy ma zostać dopiero nawiązany, w przypadku gdy informacje na temat naruszeń uzyskano w trakcie procesu rekrutacji lub innych negocjacji poprzedzających zawarcie umowy.

Sposoby zgłoszenia naruszeń

Dyrektywa zakłada, że informacje na temat naruszeń mogą być zgłaszane za pośrednictwem wewnętrznych kanałów i procedur dokonywania zgłoszeń (w ramach struktur danej organizacji), zewnętrznych kanałów (przez wyznaczone organy administracji publicznej), lub poprzez ujawnienie publiczne (podanie informacji do publicznej wiadomości).

Sposoby ochrony sygnalistów

Dyrektywa przewiduje wprowadzenie regulacji mających na celu zakaz działań odwetowych wobec sygnalistów, w tym między innymi zakaz zwolnienia pracownika, zawieszenia w obowiązkach, dyskryminacji, mobbingu, odebrania licencji, wcześniejszego rozwiązania lub wypowiedzenia umowy dotyczącej towarów lub umowy o świadczenie usług, a także nadszarpnięcia reputacji danej osoby, zwłaszcza w mediach społecznościowych.

Obowiązki podmiotów prywatnych

Zgodnie z Dyrektywą, dla podmiotów prawnych w sektorze prywatnym obowiązek ustanowienia wewnętrznych kanałów dokonywania zgłoszeń powinien być proporcjonalny do ich wielkości oraz poziomu ryzyka, jakie ich działalność stwarza dla interesu publicznego. Dyrektywa przewiduje, że obowiązek ustanowienia wewnętrznych kanałów dokonywania zgłoszeń powinien zostać nałożony na wszystkie przedsiębiorstwa zatrudniające co najmniej 50 pracowników – niezależnie od charakteru ich działalności. Państwa członkowskie mają możliwość wymagania również od innych przedsiębiorstw ustanowienia wewnętrznych kanałów dokonywania zgłoszeń, np. ze względu na znaczące ryzyko wynikające z ich działalności.

W razie pytań lub wątpliwości, zachęcamy Państwa do kontaktu z naszymi specjalistami.

Z wyrazami szacunku,

Zespół KBZ