by Patrycja Kurzaj-Maniakoudakis

Prawo cywilne18 lipca 20240 comments

Spory sądowe w procesach budowlanych – roszczenia podwykonawcy wobec inwestora na podstawie art. 6471 Kodeksu cywilnego

W sektorze budowlanym często dochodzi do sporów między różnymi uczestnikami procesu inwestycyjnego. Jednym z takich sporów są roszczenia podwykonawców (i dalszych podwykonawców) wobec inwestorów. Kluczowym przepisem regulującym te kwestie jest art. 647¹ Kodeksu cywilnego, który wprowadza odpowiedzialność inwestora za zobowiązania generalnego wykonawcy wobec podwykonawcy. Poniżej omówimy ten przepis oraz kwestie związane z dochodzeniem roszczeń przez podwykonawców.

Z przepisu art. 647¹ Kodeksu cywilnego wynika kilka kluczowych elementów:

• solidarna odpowiedzialność inwestora – inwestor ponosi solidarną odpowiedzialność z wykonawcą (generalnym wykonawcą) za zapłatę wynagrodzenia należnego podwykonawcy z tytułu wykonanych przez niego robót budowlanych;
• zgoda inwestora – odpowiedzialność inwestora powstaje, jeżeli wyraził on zgodę na zawarcie umowy pomiędzy wykonawcą a podwykonawcą;
• forma zgody – zgoda inwestora może być wyrażona w sposób wyraźny lub dorozumiany. Ważne jest jednak, aby zgoda była jednoznaczna i nie pozostawiała wątpliwości co do jej istnienia.

Aby podwykonawca mógł skutecznie dochodzić swoich roszczeń od inwestora, musi przejść przez kilka kroków:

• Prawidłowe zgłoszenie udziału podwykonawcy w inwestycji budowlanej – szczegółowy przedmiot robót, które będzie wykonywał podwykonawca musi zostać zgłoszony przed przystąpieniem do wykonywania tych robót w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Zgłoszenia może dokonać zarówno wykonawca, jak i sam podwykonawca. Zgłoszenie nie jest wymagane, jeżeli inwestor i wykonawca określili w umowie, zawartej w formie pisemnej pod rygorem nieważności, szczegółowy przedmiot robót budowlanych wykonywanych przez oznaczonego podwykonawcę.
• Brak sprzeciwu inwestora – w ciągu 30 dni od dnia doręczenia inwestorowi pisemnego zgłoszenia podwykonawcy, inwestor może złożyć podwykonawcy i wykonawcy sprzeciw wobec wykonywania robót przez podwykonawcę. Sprzeciw inwestora wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności
• Ustalenie istnienia zgody inwestora – podwykonawca musi udowodnić, że inwestor wyraził zgodę na zawarcie umowy podwykonawczej.
• Należyte wykonanie swojego zobowiązania – podwykonawca może dochodzić roszczeń od inwestora, jeżeli wykonał roboty budowlane zgodnie z zawartą umową podwykonawczą.
• Wezwanie do zapłaty – przed wniesieniem sprawy do sądu, podwykonawca powinien skierować do inwestora przedsądowe wezwanie do zapłaty. Jest to formalne żądanie uregulowania należności.
• Postępowanie sądowe – jeśli inwestor nie spełni żądania zapłaty, podwykonawca może wnieść pozew do sądu. Podstawą roszczenia podwykonawcy jest art. 647¹ Kodeksu cywilnego. Podwykonawca jako strona powodowa zobowiązany jest wraz z pozwem przedstawić dowody potwierdzające pisemne zgłoszenie podwykonawcy inwestorowi, istnienie zgody inwestora i należyte wykonanie robót budowlanych.

Powyższe regulacje stosuje się odpowiednio do dochodzenia roszczeń przez dalszych podwykonawców od generalnego wykonawcy i inwestora.

W praktyce, dochodzenie roszczeń przez podwykonawców może napotykać na różne trudności:

• Udowodnienie prawidłowego zgłoszenia podwykonawcy – jeśli zgłoszenia dokonał wykonawca, to podwykonawca powinien uzyskać od swojego kontrahenta oryginał pisemnego zgłoszenia podwykonawcy, który zostanie dołączony do akt sprawy. Jest to jeden z kluczowych dowodów, na podstawie którego sąd rozstrzyga, czy zostały spełnione przesłanki odpowiedzialności solidarnej inwestora.
• Dowodzenie zgody inwestora – często trudne jest udowodnienie, że inwestor wyraził zgodę na zawarcie umowy podwykonawczej, szczególnie gdy zgoda była dorozumiana. Celem zapewnienia podwykonawcy lepszej pozycji w ewentualnym postępowaniu sądowym w każdym procesie budowlanym należy zabezpieczyć się dowodowo, tj. posiadać dokumentację potwierdzającą pisemną zgodę inwestora na wykonywanie robót przez podwykonawcę, a nawet jeśli zgoda jest dorozumiana, warto gromadzić wszelkie dowody, które mogą ją potwierdzić – e-maile, notatki ze spotkań, zdjęcia z placu budowy. Zgoda dorozumiana wynika z zachowań i działań inwestora, które jednoznacznie wskazują, że zaakceptował on udział podwykonawcy, np. inwestor nadzoruje prace podwykonawcy, prowadzi korespondencję z podwykonawcą dotyczącą realizacji robót, uczestniczy w spotkaniach dotyczących prac wykonywanych przez podwykonawcę.
• Opóźnienia w płatnościach – opóźnienia w płatnościach są częstym problemem w branży budowlanej, co może prowadzić do powstania sporów i konieczności dochodzenia roszczeń na drodze sądowej.
• Koszty procesu – dochodzenie roszczeń na drodze sądowej wiąże się z kosztami, które uzależnione są od wartości przedmiotu sporu i mogą być znaczące. Warto zatem dokładnie ocenić sytuację finansową podmiotów uczestniczących w procesie budowlanym oraz przeanalizować opłacalność wnoszenia np. pozwu za niezapłacone faktury wobec wykonawcy na podstawie zawartej umowy z podwykonawcą, w sytuacji, gdy podwykonawca mógłby pozwać o zapłatę od razu inwestora na gruncie Kodeksu cywilnego.

Podsumowując, regulacje określone w art. 647¹ Kodeksu cywilnego dają podwykonawcom ważne narzędzie do dochodzenia swoich roszczeń od inwestorów w przypadku problemów z zapłatą wynagrodzenia przez generalnych wykonawców. Kluczowe jest jednak udowodnienie zgłoszenia podwykonawcy, istnienia zgody inwestora na zawarcie umowy podwykonawczej oraz prawidłowe przeprowadzenie procedury dochodzenia roszczeń.

Jeśli jesteś podwykonawcą, przed przystąpieniem do prac zawsze warto upewnić się, że inwestor otrzymał pisemne zgłoszenie, a jego zgoda jest jasna i udokumentowana. To minimalizuje ryzyko problemów przy dochodzeniu roszczeń.

Spory budowlane są skomplikowane i często wymagają specjalistycznej wiedzy prawniczej, szczególnie w przypadku zgody dorozumianej, która może być trudniejsza do udowodnienia niż zgoda pisemna, dlatego w razie wątpliwości (np. przeciwko komu wytoczyć powództwo i na jakiej podstawie) warto skorzystać z pomocy prawnej.

W przypadku pytań lub wątpliwości, zapraszamy do kontaktu z naszymi specjalistami.

Patrycja Kurzaj-Maniakoudakis

Email: pkurzaj@kbzlegal.pl
Telefon: +48 32 202 42 97