by Olga Łata-Irzyniec

Prawo spółek handlowych20 lipca 20220 comments

Najnowsze zmiany Kodeksu Spółek Handlowych – Prawo holdingowe

Informujemy, że w dniu 13 października 2022 r. wejdzie w życie Ustawa o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Ustawa), która wprowadza do polskiego porządku prawnego prawo grup spółek, zwane również prawem holdingowym. W jaki sposób nowe prawo holdingowe wpłynie na funkcjonowanie spółek w ramach grup kapitałowych?

Dotychczas jednym z problemów, który pojawiał się w relacjach między spółkami tworzącymi grupę kapitałową był konflikt interesu grupy z interesem poszczególnych spółek. Głównym celem wprowadzanych zmian jest rozwiązanie tego problemu poprzez uregulowanie funkcjonowania holdingów faktycznych, czyli takich grup spółek, w których stosunek dominacji i zależności między spółkami opiera się na powiązaniach kapitałowych lub personalnych.

Nowa definicja – grupa spółek

Ustawodawca wprowadził do kodeksu spółek handlowych art. 5 pkt 5¹ zawierający definicję grupy spółek, którą jest „spółka dominująca i spółka albo spółki zależne, będące spółkami kapitałowymi, kierujące się zgodnie z uchwałą o uczestnictwie w grupie spółek wspólną strategią w celu realizacji wspólnego interesu (interes grupy spółek), uzasadniającą sprawowanie przez spółkę dominującą jednolitego kierownictwa nad spółką zależną albo spółkami zależnymi.”.

Oznacza to, iż utworzenie grupy spółek jest dobrowolne, a decyzja o uczestnictwie w sformalizowanej grupie została pozostawiona spółkom.

Uczestnictwo w grupie spółek

Do utworzenia grupy spółek potrzebne jest podjęcie przez zgromadzenie wspólników / akcjonariuszy spółki zależnej uchwały o uczestnictwie w grupie spółek ze wskazaniem spółki dominującej. Przy podejmowaniu uchwały wymagana jest większość trzech czwartych głosów.

Następnie spółka dominująca i spółka zależna ujawniają uczestnictwo w grupie spółek w Krajowym Rejestrze Sądowym. W sytuacji, gdy spółka dominująca posiada siedzibę za granicą, uczestnictwo w grupie spółek wystarczy ujawnić jedynie w rejestrze spółki zależnej.

Należy podkreślić, iż grupę spółek mogą utworzyć jedynie spółki kapitałowe, tj. spółki z o.o., proste spółki akcyjne lub spółki akcyjne. Ponadto spółka zależna nie może posiadać statusu spółki publicznej, spółki w likwidacji, która rozpoczęła podział majątku, spółki w upadłości lub spółki objętej nadzorem nad rynkiem finansowym.

Uprawnienia spółki dominującej

Nowelizacja obejmuje także szereg przepisów regulujących relacje między spółką dominującą a spółką zależną, umożliwiając spółce dominującej nadzór nad realizacją interesu grupy spółek.  

Na podstawie art. 21² § 1 kodeksu spółek handlowych, spółce dominującej zostało przyznane uprawnienie do wydawania spółce zależnej wiążącego polecenia. Polecenie to powinno dotyczyć prowadzenia spraw spółki i może być wydane w formie pisemnej lub elektronicznej.

Kolejnym uprawnieniem spółki dominującej jest możliwość przeglądania w każdym czasie ksiąg i dokumentów spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek oraz żądania od niej udzielenia informacji. Ustawodawca rozszerzył także kompetencje rady nadzorczej spółki dominującej, które obejmują uprawnienie do sprawowania stałego nadzoru nad realizacją interesu grupy spółek przez spółkę zależną uczestniczącą w grupie spółek.

Prawa wspólników/ akcjonariuszy mniejszościowych

Ustawa wprowadza również przepisy mające na celu ochronę wspólników mniejszościowych spółki zależnej należącej do grupy spółek. Wspólnik lub wspólnicy mniejszościowi albo akcjonariusz lub akcjonariusze mniejszościowi spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek reprezentujący co najmniej 10% kapitału zakładowego będą mogli zwrócić się do sądu rejestrowego z wnioskiem o wyznaczenie firmy audytorskiej w celu zbadania rachunkowości oraz działalności grupy spółek.

Spółka zależna uczestnicząca w grupie spółek może w umowie spółki lub statucie ograniczyć zakres badania przez biegłego tylko do tej spółki oraz jej stosunków z pozostałymi spółkami uczestniczącymi w grupie spółek, i tym samym wyłączać z zakresu badania rachunkowość i działalność całej grupy.

Squeeze out

Nowelizacja umożliwia przeprowadzenie przymusowego wykupu udziałów/akcji wspólników/akcjonariuszy mniejszościowych, tzw. squeeze out.

Zgromadzenie wspólników albo walne zgromadzenie spółki zależnej może podjąć uchwałę o przymusowym odkupie udziałów albo akcji wspólników/akcjonariuszy mniejszościowych reprezentujących nie więcej niż 10% kapitału zakładowego przez spółkę dominującą, która reprezentuje bezpośrednio co najmniej 90% kapitału zakładowego.

Jeżeli umowa lub statut spółki zależnej tak stanowi, powyższe uprawnienie może także przysługiwać spółce dominującej, która bezpośrednio lub pośrednio reprezentuje w spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek mniej niż 90% kapitału zakładowego takiej spółki, lecz nie mniej niż 75% tego kapitału.

Dalsze zmiany

Oprócz uregulowania prawa holdingowego, nowelizacja obejmuje również zmiany w przepisach dotyczących m.in. rad nadzorczych spółek kapitałowych, organów spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjnej, a także rozszerza katalog przestępstw, których popełnienie stwierdzone prawomocnym wyrokiem skazującym wyklucza możliwość sprawowania funkcji w spółkach kapitałowych.

W razie pytań lub wątpliwości, zachęcamy Państwa do kontaktu.