by Joanna Czajor

Prawo pracy22 marca 20240 comments

Kolejny, nowy projekt ustawy o ochronie sygnalistów

W dniu 6 marca 2024 r. na stronie Rządowego Centrum Legislacji pojawił się kolejny, nowy projekt ustawy o ochronie sygnalistów. Projekt w dużej mierze stanowi uwzględnienie postulatów strony społecznej. Mimo, że Polska powinna implementować nową dyrektywę ponad 2 lata temu, a Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej debatuje nad wysokością kary, jaka zostanie nałożona na Polskę z powodu braku implementacji dyrektywy w terminie, wciąż nie znamy ostatecznej treści ustawy. W dniu 21 marca 2024 r. projekt został przekazany do Stałego Komitetu Rady Ministrów.

Jakie główne zmiany wprowadzono kolejnym projektem?

• Już nie ustawa o ochronie osób zgłaszających a ustawa o sygnalistach – pierwszą zauważalną zmianą jest zmiana nazwy ustawy, a co za tym idzie wprowadzenie nomenklatury „sygnalisty”, zamiast „zgłaszającego” w treści projektu.

• W nowym projekcie ustawy rozszerzono katalog działań niezgodnych z prawem o te dotyczące wolności i praw człowieka i obywatela, korupcji, handlu ludźmi oraz prawa pracy. Z pewnością rozszerzenie katalogu o obszar prawa pracy może doprowadzić do znacznego zwiększenia zgłoszeń – choćby w obszarze zgłoszeń dotyczących mobbingu, molestowania czy nieprzestrzegania przepisów regulujących zasady czasu pracy pracowników bądź zasad BHP.

• Zgodnie z nowym projektem ustawy, przyjmowanie zgłoszeń anonimowych będzie możliwe zarówno przez podmioty prywatne jak również publiczne – w tym Rzecznika Praw Obywatelskich – kwestia ta została jasno doprecyzowana.

• Nowością jest również wprowadzenie kwoty minimalnego odszkodowania dla sygnalisty w przypadku działań odwetowych – w wysokości nie niższej niż dwunastokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku.

• W nowym projekcie ustawy doprecyzowano przesłanki, jakie warunkują konieczność wdrożenia procedury dokonywania zgłoszeń wewnętrznych. Uprzednio mowa była o warunku zatrudnienia co najmniej 50 osób – aktualnie ustawodawca wskazuję, że należy brać pod uwagę stan zatrudnienia na dzień 1 stycznia lub 1 lipca danego roku oraz wskazując, że do liczby 50 osób należy wliczyć pracowników w przeliczeniu na pełne etaty lub osoby świadczące pracę za wynagrodzeniem na innej podstawie niż stosunek pracy, jeżeli nie zatrudniają do tego rodzaju pracy innych osób, niezależnie od podstawy zatrudnienia.

• Warto również zwrócić uwagę na zmianę w zakresie zgłoszeń zewnętrznych. Wprowadzono 1-miesięczny termin od dnia otrzymania żądania sygnalisty na wydanie zaświadczenia przez organ publiczny właściwy do podjęcia działań następczych, w którym to zaświadczeniu potwierdza się, że sygnalista podlega szczególnej ochronie.

• Kolejną zmianą, jest wprowadzenie nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwo obywatelskiego, które mają przysługiwać sygnaliście oraz osobie, która chce dokonać odpowiedniego zgłoszenia.

• Ostatnią zmianą, na którą chcemy zwrócić uwagę, a która została przewidziana przez ustawodawcę, jest przedłużenie okresu vacatio legis. Ustawa ma wejść w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem przepisów dotyczących zgłoszeń zewnętrznych, które wejdą w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia.

Na temat nowego projektu ustawy wypowiedział się już Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych, wskazując na kilka zastrzeżeń i nieścisłości w nowym projekcie, które powinny być doprecyzowane w toku prac legislacyjnych.

Prezes UODO zaznaczył, że w projekcie ww. ustawy występują istotne rozbieżności, przede wszystkim w zakresie możliwości anonimowego zgłaszania naruszeń, które ustawodawca powinien rozstrzygnąć.

Jak wskazał Prezes UODO, projekt ustawy jest niekonsekwentny bowiem co do zasady ustawodawca zamierza odejść od możliwości anonimowego zgłaszania naruszeń, jednak w innym miejscu ustawy wskazuje na anonimowe zgłoszenia. Rozbieżności muszą zostać jasno wyjaśnione – przepisy powinny jednolicie kształtować prawa i obowiązki osób, które zgłaszają naruszenia.

Kolejnym postulatem Prezesa Urzędu jest jasne określenie zakresu danych niezbędnych do identyfikacji osób zgłaszających oraz tych, których zgłoszenie dotyczy ze względu na konieczność uwzględnienia zasady minimalizacji danych. Poza tym, Prezes Urzędu krytycznie odniósł się również do zasad ochrony osób, których dotyczy zgłoszenie. Jak wskazano w komunikacie – obecnie przyjęte rozwiązanie, zakładające, że zasady te zostaną ustalone w dokumentach wewnątrzzakładowych poszczególnych podmiotów spowoduje, że standard ochrony tożsamości tych osób nie będzie jednolity. Rozwiązanie w tym zakresie powinno – w ocenie Urzędu – znaleźć się w treści ustawy.

Z pewnością należy wskazać, że obszar ochrony danych osobowych jest niezwykle istotny i powinien zostać odpowiednio uregulowany w ustawie – mając na uwadze rozbieżności wskazane przez Prezesa Urzędu możemy przypuszczać, że w toku dalszych prac legislacyjnych będą miały miejsce kolejne modyfikacje projektu.

W przypadku pytań lub wątpliwości, zapraszam do kontaktu.

Joanna Czajor

Email: jczajor@kbzlegal.pl
Telefon: +48 32 202 42 97
LinkedIn