by Izabela Gajos

Wydarzenia21 marca 20220 comments

Polski Pracodawca w obliczu wojny na Ukrainie

Nikt nie spodziewał się nagłego wybuchu wojny na Ukrainie, który dotknął bezpośrednio pracowników ukraińskich wykonujących swoją pracę zarówno w Polsce, jak i za wschodnią granicą. Wojna zburzyła strukturę działania poszczególnych zakładów pracy zatrudniających obywateli Ukrainy, którzy postanowili wracać do kraju, aby walczyć przeciwko reżimowi rosyjskiemu.

W obliczu powyższych okoliczności, opisujemy co w takiej sytuacji może zrobić polski pracodawca i w jaki sposób może wesprzeć ukraińskiego pracownika oraz jego rodzinę przebywającą na Ukrainie.

Zgodnie z dotychczasowymi statystykami, najbardziej zagrożone brakiem rąk do pracy są firmy transportowe i budowlane, gdzie prawie co trzeci zatrudniony pochodzi z Ukrainy. Ekspert pracodawców RP, wskazuje, że obecny odpływ jest niższy niż w pandemii. Straż Graniczna poinformowała, iż dziennie do Ukrainy wraca z Polski 8-9 tys. Osób.

Po pierwsze – Powszechna mobilizacja wojskowa

W dniu 24 lutego 2022 na terenie Ukrainy została ogłoszona powszechna mobilizacja wojskowa. Obywatele otrzymujący wezwanie, obowiązani byli stawić się do służby – pod rygorem odpowiedzialności karnej za dezercję.

Tym samym, wielu Pracodawców musi pogodzić się z sytuacją w której ich pracownicy z Ukrainy masowo odchodzą z pracy, aby walczyć w tej wojnie. Należy wskazać, że Pracodawca  również może odpowiednio pomóc swoim pracownikom w tych okolicznościach oraz ułatwić ich powrót do Polski wraz z rodziną.

Pojawia się również problem związany z odpowiednim zorganizowaniem czasu i sposobu pracy w związku z odejściem wielu pracowników w zakładzie. Należy dostosować odpowiednie procedury wewnętrze do zaistniałych okoliczności.

Podkreślenia jednak wymaga fakt, iż mobilizacja zbrojna na terenie Ukrainy nie stworzyła obowiązków prawnych dla polskich podmiotów zatrudniających obywateli Ukrainy. Polskie przepisy nie odnoszą się również w żadnym aspekcie do sytuacji cudzoziemców powracających do kraju w związku z powołaniem do tamtejszej armii.

Oznacza to, iż Pracodawca, mając na uwadze ogólne przepisy prawa pracy może:

1. Udzielić takiemu pracownikowi urlopu wypoczynkowego;
2. Udzielić mu urlopu bezpłatnego;
3. Rozwiązać umowę o pracę za porozumieniem stron (ustalając wybrany przez Strony, najdogodniejszy termin).

Ponadto, Pracodawca uprawniony jest do uznania nieobecności pracownika z tytułu odbywania służy wojskowej jako usprawiedliwionej nieobecności (stosownie do decyzji pracodawcy – z zachowaniem lub bez zachowania prawa do wynagrodzenia).

Po drugie – sprowadzenie pracowników ukraińskich do Polski

Podkreślenia wymaga fakt, iż jeszcze przed ostatecznym atakiem Rosji na Ukrainę wielu Pracodawców podejmowało akcję sprowadzenia swoich pracowników wraz z rodzinami do Polski. Aktualnie, najszybszym i najskuteczniejszym sposobem pozwalającym na wjazd na terytorium Polski jest legitymowanie się paszportem biometrycznym.

Należy wskazać, iż od dnia 25 lutego 2022 r. polskie władze nie wymagają od obywateli Ukrainy okazywana żadnych dodatkowych dokumentów.

Od 19 lutego 2022 r. Polska zniosła ograniczenia w zakresie celu wjazdu w ruchu granicznym na granicy z Ukrainą oraz na lotniczych przejściach granicznych. W ten sposób przywrócono zasady wjazdu sprzed ogłoszenia epidemii w ramach ruchu bezwizowego.

Co ważne, większość tytułów pobytowych uprawnia do podejmowania na ich podstawie pracy na terenie RP – po uzyskaniu stosownego zezwolenia lub złożenia oświadczenia przez pracodawcę. Wyjątkiem w tym zakresie jest jednak m.in. uzyskanie statusu uchodźcy, który nie pozwala na wykonywanie pracy w Polsce przez pierwsze 6 miesięcy rozpatrywania wniosku.

Co ważne, Od 25 lutego 2022 r. osoby przybywające z Ukrainy (niezależnie od obywatelstwa) podlegają zwolnieniu z obowiązkowej kwarantanny po przekroczeniu granicy.

Po trzecie – Pracownicy tymczasowi

Spora część obywateli Ukrainy zatrudniona jest w Polsce za pośrednictwem agencji pracy tymczasowych i w ten sposób świadczy pracę na rzecz Pracodawców użytkowników. Takiego pracownika z przedsiębiorcą korzystającym z jego usług nie łączy żaden stosunek prawny.

W związku z tym, w przypadku nagłego wyjazdu i nie pojawienia się w pracy, Pracodawca użytkownik powinien niezwłocznie poinformować o tym agencję pracy tymczasowej, a ta – stosownie do swoich możliwości i uzgodnień z polskim przedsiębiorcą – powinna zapewnić w określonym czasie odpowiednie zastępstwo. Ewentualne udzielenie pracownikowi urlopu tymczasowego lub rozwiązanie z nim umowy o pracę leży wyłącznie w zakresie agencji jako jego Pracodawcy. Powinno być ono jednak uzgodnione z Pracodawcą użytkownikiem.

Po czwarte – Zatrudnienie obywatela Ukrainy

Obywatele Ukrainy nie mogą co prawda świadczyć pracy na takich samych warunkach jak obywatele państw UE, jednak polskie przepisy przewidują dla nich wiele ułatwień w podjęciu zatrudnienia na terytorium Polski

 Polski podmiot może zatrudnić obywatela Ukrainy m.in.:

• w uproszczonym trybie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy składanego w powiatowym urzędzie pracy (nie wymaga ono pozwolenia na pracę i uprawnia do wykonywania pracy nieprzerwanie do 24 miesięcy);
• w oparciu o pozwolenie na pracę;
• w oparciu o zezwolenie na pobyt czasowy i pracę;
• w oparciu o tzw. niebieską kartę – w stosunku do pracowników wysoko wykwalifikowanych;
• w ramach programu Poland Business Harbour – dedykowanego dla specjalistów branży IT oraz branży technicznej.

Jeżeli szukają Państwo wsparcia prawnego w zakresie powyższej tematyki związanej z zaistniałym aktualnie konfliktem zbrojnym na terenie Ukrainy, prosimy o kontakt.