by Anna Janosz

Cudzoziemcy25 września 20250 comments

Weto Prezydenta – co dalej z legalnym pobytem obywateli Ukrainy?

W dniu 25 sierpnia 2025 r. Prezydent zatrzymał wejście w życie nowej ustawy o pomocy dla obywateli Ukrainy. W uzasadnieniu wskazał, że część rozwiązań była mogłaby doprowadzić do  rozchwiania obecnego system wsparcia.

Jak weto Prezydenta wpływa na pobyt obywateli Ukrainy w Polsce?

Osoby korzystające z ochrony czasowej nie tracą prawa pobytu w Polsce z dnia na dzień. Ochrona czasowa obejmować ich będzie również po 30 września,  zgodnie z decyzją Rady Unii Europejskiej/

Warto jednak zaznaczyć, że jeśli do końca września nie zostanie przyjęta nowa wersja ustawy, obywatele Ukrainy dotychczas objęci specustawą, utracą określone w niej ułatwienia, które posiadali w porównaniu z resztą cudzoziemców w Polsce.

Grupa podwyższonego ryzyka

Zdecydowanie trudniejsza sytuacja dotyczy dużej grupy obywateli Ukrainy, którzy przyjechali do Polski przed rozpoczęciem wojny i nie korzystają z ochrony czasowej, a legalność ich pobytu i pracy była przedłużana właśnie przepisami specustawy.

Dotyczy to osób, które wjechały bez wizy, na wizie krajowej lub wizie Schengen (także wydanych przez inne kraje strefy Schengen) czy na zezwoleniach na pobyt, a ważność tych dokumentów została przedłużona specustawą.

Jeśli do 30 września nie dojdzie do przyjęcia ustawy, wskazane powyżej dokumenty wygasną 30 września 2025 r., a od 1 października 2025 r. osoby, które nie zdążą uporządkować statusu, będą zobowiązane do wyjazdu z Polski.

Czy „prawie milion osób” straci legalny pobyt 1 października?

W przestrzeni publicznej pojawiły się ostrzeżenia, że „prawie milion osób” straci legalny pobyt 1 października. Warto to uporządkować. Utrata legalnego pobytu nie dotyczy osób korzystających z ochrony czasowej, bo ta wynika z prawa unijnego.

Weto nie powoduje obowiązku opuszczenia Polski przez osoby które zostały objęte ochroną czasową, ale zapala czerwone światło dla tych, którzy opierali legalność pobytu wyłącznie na przedłużeniach z polskiej specustawy. To także sygnał dla pracodawców, by pilnie sprawdzili dokumenty swoich pracowników i zaplanowali działania wyprzedzająco.

Najważniejsze różnice wprowadzone w prezydenckim projekcie wobec wcześniejszej ustawy.

Najważniejsze zmiany, którymi prezydencki projekt modyfikuje wcześniejszą ustawę, to przede wszystkim powiązanie prawa do świadczenia 800+ z aktywnością zawodową i ubezpieczeniem oraz obowiązkiem szkolnym dziecka, a także powiązanie dostępu do publicznej opieki zdrowotnej z posiadaniem ubezpieczenia zdrowotnego przy zachowaniu wyjątków dla osób rannych w wyniku działań wojennych.

Projekt jednocześnie porządkuje i uszczelnia procedury nadania numeru PESEL (m.in. wprowadza obowiązkową obecność dziecka w trakcie wizyty w urzędzie), a także likwiduje możliwość dalszego przedłużania urzędowych terminów dotyczących cudzoziemców wnioskujących o legalizację pobytu, a w szczególności tych, których postępowanie w sprawie legalizacji pobytu trwa od kilku lat.

Kolejną istotną zmianą która odnosi się bezpośrednio do wszystkich obywateli państw trzecich jest propozycja podwyższenia kary pozbawienia wolności za nielegalne przekroczenie granicy do 5 lat. Co więcej projektu ustawy zakłada również wydłużenie z 3 do 10 lat wymaganego okres pobytu do uzyskania obywatelstwa polskiego.

Wskazane powyżej proponowane zmiany nie dotyczą wyłącznie obywateli Ukrainy, a sięgają również do ogólnych zasad migracyjnych. Warto uważnie śledzić dalsze prace sejmu i już teraz sprawdzić swoje dokumenty, by uniknąć ewentualnego uznania pobytu za nielegalny.

Kolejny rządowy projekt ustawy.

W odpowiedzi na weto Prezydenta, rząd przygotował drugą wersję projektu ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy. W ubiegłym tygodniu Senat przyjął ustawę w nowej wersji, która uzależnia wypłatę 800 plus od aktywności zawodowej.

Projekt ustawy, podobnie jak propozycja prezydencka, uzależnia wypłatę świadczenia 800 plus od podjęcia aktywności zawodowej. W regulacji znalazł się również zapis przedłużający do 4 marca 2026 r. legalny pobyt uchodźców wojennych w Polsce – wraz z prawem do pracy, nauki w szkołach i studiowania oraz obywateli Ukrainy, którzy byli już w Polsce przed rozpoczęciem konfliktu zbrojnego m.in., na podstawie wizy.

Aby usprawnić weryfikację osób ubiegających się o świadczenia i ich dzieci, przewidziano obowiązek posiadania numeru PESEL. Przy jego nadawaniu sprawdzane będzie również, czy dziecko rzeczywiście przebywa w Polsce.

Nowelizacja zakłada ponadto połączenie baz danych różnych instytucji, co ma ułatwić kontrolę uprawnień cudzoziemców i przeciwdziałać nadużyciom.

Wprowadzono również ograniczenia w dostępie dorosłych obywateli Ukrainy do niektórych świadczeń zdrowotnych – m.in. programów profilaktycznych, rehabilitacji leczniczej, leczenia stomatologicznego oraz programów lekowych.

Anna Janosz-Gwardys

Email: ajanosz@kbzlegal.pl
Telefon: +48 32 202 42 97
LinkedIn