by Anna Baranowska

Prawo cywilne11 marca 20240 comments

Prawo do odstąpienia od umowy przez konsumenta, a bezpłatne okresy próbne

W przypadku umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa, przedsiębiorca, proponujący bezpłatny okres próbny, przechodzący automatycznie w płatny abonament po zakończeniu okresu próbnego, obowiązany jest poinformować konsumenta o jego uprawnieniu do odstąpienia od umowy w sposób jasny, zrozumiały i precyzyjny. W sytuacji niewypełnienia tego obowiązku, konsument nie będzie miał standardowych 14 dni na odstąpienie od umowy, lecz zamiast tego zyska okres aż 12 miesięcy na skorzystanie z tego prawa.

Umowy zawierane online dotyczące zdalnego świadczenia usług cieszą się dużym zainteresowaniem. Bardzo często sprzedawcy udostępniają konsumentom bezpłatny okres próbny, umożliwiający przetestowanie świadczonej usługi. W czasie trwania tego okresu zwykle można łatwo zakończyć umowę, jednak po jego upływie, umowa często automatycznie przedłuża się jako płatna usługa. Zdarzają się również sytuacje, w których sprzedawcy, oferując bezpłatny okres próbny, nieprecyzyjnie informują o prawie do rezygnacji z umowy oraz związanych z tym konsekwencjach. Konsumenci, nieświadomi tego faktu, po zakończeniu okresu próbnego mogą zostać zobowiązani, do płacenia abonamentu za kolejne miesiące lub lata.

14 dni na odstąpienie od umowy zawartej na odległość

Zgodnie z art. 27 ust. 1 Ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2759 z późn. zm.) konsument, który zawarł umowę na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa, może w terminie 14 dni odstąpić od niej bez podawania przyczyny i bez ponoszenia kosztów.

Należy stwierdzić, że w orzeczeniu z 5 października 2023 r. dotyczącym sprawy C-565/22 Sofatutor, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) analizował kwestię dopuszczalności wielokrotnego korzystania z prawa do odstąpienia od umowy zawartej na odległość zgodnie z przepisami unijnej dyrektywy 2011/83/UE z dnia 25 października 2011 r. dotyczącej praw konsumentów (Dyrektywa 2011/83). Warto zauważyć, że postanowienia Dyrektywy 2011/83 zostały zaimplementowane za pośrednictwem ustawy z 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta, co oznacza, że analiza wyroku TSUE będzie odnosić się również do interpretacji polskich przepisów.

Stan faktyczny sprawy, rozpatrywanej przez TSUE był następujący: Sofatutor, jako przedsiębiorca prowadzący platformę edukacyjną online dla uczniów, zawierał umowy z konsumentami na podstawie własnych ogólnych warunków sprzedaży. Zgodnie z tymi warunkami, przy pierwszym zamówieniu platformę można było bezpłatnie testować przez 30 dni od daty zawarcia umowy. W tym okresie umowę można było w każdej chwili wypowiedzieć bez zachowania okresu wypowiedzenia. Po zakończeniu okresu testowego, jeżeli konsument nie złożył oświadczenia o wypowiedzeniu umowy, usługa automatycznie przechodziła w płatny tryb przedłużenia. Na początku, przedłużenie umowy następowało na oznaczony z konsumentem okres, a następnie po upływie tego ustalonego okresu, umowa przedłużała się na czas nieokreślony. Sofatutor informował również konsumentów o przysługującym im prawie do odstąpienia od umowy zawartej na odległość, wynikającym z implementacji Dyrektywy 2011/83.

W związku z powyższym, powstało pytanie kiedy i w jakich okolicznościach konsumentowi przysługuje prawo do odstąpienia od umowy zawartej na odległość. Konsumentowi może bowiem przysługiwać prawo do odstąpienia od umowy w trzech różnych momentach: po zawarciu umowy na bezpłatny okres próbny, po przekształceniu umowy na okres próbny w umowę odpłatną na czas określony, i po przekształceniu umowy odpłatnej na czas określony w umowę odpłatną na czas nieokreślony. W związku z tym, Sąd Najwyższy Austrii postanowił zwrócić się do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej o wyjaśnienie tej kwestii poprzez złożenie pytania prejudycjalnego.

Kluczowe aspekty orzeczenia TSUE dotyczącego odstąpienia od umowy przez konsumenta

TSUE wyjaśnił, że konsumentowi przysługuje jednorazowe prawo do odstąpienia od umowy zawartej na odległość, pod warunkiem, że przedsiębiorca poinformuje go w sposób jasny, zrozumiały i wyraźny o tym, że po zakończeniu bezpłatnego okresu próbnego usługa stanie się odpłatna. W razie braku takiego poinformowania, konsument będzie miał aż 12 miesięcy na odstąpienie od umowy płatnej, liczonych od zakończenia standardowego 14-dniowego okresu, który przewiduje unijna dyrektywa (i odpowiednio ustawa o prawach konsumenta).

W sytuacji braku przekazania w sposób jasny i zrozumiały informacji o cenie usługi po upływie okresu próbnego, TSUE dopuszcza możliwość powstania kolejnego uprawnienia do skorzystania z prawa do odstąpienia, jeżeli rozbieżność pomiędzy rzeczywiście przekazanymi informacjami o warunkach umownych oraz rzeczywistymi warunkami umowy po okresie próbnym (w szczególności w zakresie ponoszonych przez konsumenta kosztów) jest rażąca.

Na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy o prawach konsumenta na przedsiębiorcy spoczywają obowiązki informacyjne przy umowach zawieranych na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa. Przedsiębiorca ma obowiązek poinformować konsumenta w sposób jasny i zrozumiały o: sposobie i terminie wykonania prawa odstąpienia od umowy na podstawie art. 27, a także o wzorze formularza odstąpienia od umowy, zawartym w załączniku nr 2 do ustawy. Informacja ta ma zostać udzielona w sposób jasny i zrozumiały, w przeciwnym razie konsument uzyska, na mocy art. 29 ust. 1, uprawienie do odstąpienia od umowy w 12-miesięcznym terminie.

W przypadku pytań lub wątpliwości, zapraszamy do kontaktu z naszymi specjalistami.

Anna Baranowska

Email: abaranowska@kbzlegal.pl
Telefon: +48 32 202 42 97